Temel eğitim kapsamında ele alınan okuma yazma eğitimi, güncellenen okula başlama yaş takvimi doğrultusunda 2019 yılında yürürlüğe girdi. Okula başlama yaşı ile ilgili görüşlerimi önceki yazılarda dile getirmiştim. Yurtdışında yapılan araştırma sonuçlarına bakıldığında okulöncesi dönemde alınan eğitimin çocukların tüm okul yaşamı için etkileyici bir deneyim olduğu göze çarpmaktadır. Özellikle 0-36 aylık dönemde ebeveynlerin, çocuğun aktif olduğu bir diyalog ortamı oluşturması, çocuk seviyesine uygun kitapları okuması bilişsel ve duygusal gelişim için çok önemli eylemler (Şirin, Selçuk. Yetişin Çocuklar, İstanbul: Doğan Kitap, 2019). Okulöncesi dönemde bilişsel ve duygusal gelişimi desteklenen çocuklar ilkokula daha hazırım mesajını vermektedir. Tutal ve Oral’a (2015, 116-117) göre okulöncesi dönemin verimi, ilkokula başlangıcı olumlu veya olumsuz etkileyen bir değişken olarak ön plana çıkmaktadır.

Öğrencim okula 66 ay iken başladı ve akıcı okuyamıyor, okuduğunu anlamıyor. Öğrencim 69 aylık başladı akıcı okuyor, yazıyor. Bakınız, elbette okula başlama yaşı, ilgili birimlerce birtakım hesaplamalar sonucu ortaya konmuş olabilir.  Ancak bireysel farklılıklar mutlaka hesap edilmelidir. Örneğin bir çocuk 66 aylık iken, ilkokulun yaş olgunluğuna erişmiş ve ilkokula hazır bir şekilde başlarken, bir başka çocuk ise 69 aylık olmasına rağmen yaş olgunluğuna erişemediği için ilkokula hazır olmayabilir. Bu faktörü hesap etmeden şu kadar ayı doldurdu başlasın diyerek ilkokul çantasını çocuğa teslim etmek ham meyveyi dalından koparmakla eş değerdir. Ham meyve tadından yoksun, çocuk ise kendisinden beklenen akademik başarı ve sosyal uyumdan yoksun arada bir fark yok.

Yaş olgunluğu hesap edilmeksizin okula kaydı alınan öğrencilerde yıl içerisinde birtakım farklılıklar tespit edilmektedir (Tutal & Oral, 2015, 118). Yaş olgunluğuna erişmiş öğrenci akademik olarak daha başarılı ve aktif bir süreci deneyimlerken diğer öğrenci ne yazık ki silik bir performans ortaya koyabilmektedir. Yapılan araştırmalar çerçevesinde bu iki öğrenci ele alındığında ilk örnekteki öğrenci akıcı okuyabilmekte, çıkarımda bulunabilmekte ve muhakeme edebilmektedir. Diğer öğrenci ise bu becerilerden yoksun olduğu için düşük bir başarı grafiği ortaya koymaktadır. Zaman içerisinde bu iki çocuk arasında oluşan fark açılmaktadır literatürde bu duruma Matthew Etkisi denmektedir, yani okurdaki birikmiş üstünlük (Stanovich, Keith E, 1986).

Bu durum, öğrenciler 4. sınıfa geçtiklerinde okuma/anlama çıkarımda bulunma gibi yetileri daha sık kullanacağı akademik çalışmalarla karşılaştığında daha farklı bir boyut kazanmaktadır. İki öğrenci arasındaki fark kapanılmayacak boyuta ulaşmaktadır. Şahsi görüşüm ilgili araştırmanın öğrencilerin birbiri ile yarıştırılması için değil ebeveynleri ve öğretmenleri doğru bilgilendirme ve yönlendirme amacıyla yapıldığı kanaatidir. Bir öğrenci daha başarılı ve parlak bir şekilde ilerlerken, diğer öğrenci ise geriden gelerek ilerlemeye mecbur bırakılabilmektedir. Bu doğrultuda öğrencilerden biri avantajlı diğeri ise dezavantajlı olarak yol almaktadır.

Tutal ve Oral’ın (2015) araştırmasında 60-66 aylık öğrencilerin ilkokuma ve okuduğunu anlama başarıları, 67-72 aylık ile 73 aylıktan büyük öğrencilere göre ilkokuma ve okuduğunu anlama başarısından daha düşüktür sonucu var. Bu sonuca göre ay düştükçe başarı grafiğinin de düştüğü görülmektedir. Elbette ekstrem durumlar (yaş olgunluğuna farklı ayda erişmiş öğrenciler) da olabilir. Ama sıklıkla karşılaşılan durum çocuğun yaş olgunluğunun zaman ilerledikçe daha iyi düzeye ulaştığı neticesidir. Bu açıdan kendi çocuğunuzun okulöncesi dönemini yakinen takip etmeli, okul rehber öğretmeni başta olmak üzere sorumlu öğretmeni ile sıkı iletişim içerisinde olmalısınız. Okulöncesi eğitimi tamamlandığında mutlaka bu iki öğretmenin görüş ve düşüncelerini dinlemenizi öneriyorum.

Matthew Etkisi sınıflarda karşılaşılan bir durum, karşılaşılmaması için her çocuğun gelişimi ilgili ebeveyn ve öğretmenlerce titizlikle takip edilmeli ve ortak akılla çocuk için en doğru tercih yapılmalıdır.

Kaynakça

Tutal, Ö. & Oral, B. (2015). İlkokuma- Yazma Öğrenmede Okula Başlama Yaşının Okuma -Yazma Başarısına Etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 24 (2015) 96-121

Stanovich, Keith E. (1986). Matthew effects in reading: Some consequences of individual differences in the acqyisition of literacy. Reading Research Quarterly, 22, 360-407

Şirin, S., (2019) Yetişin Çocuklar, İstanbul: Doğan Kitap