Ders zilinin çalmasıyla birlikte milyonlarca öğrenci okullarına kavuştu ifadesini her tatil dönüşü sıkça işitiriz. Ancak öyle görünüyor ki günlük hayatta yer edinmiş ve kalıplaşmış bu ifadeyi artık pek sık kullanmayacağız. Bunun nedeni zilsiz okul projesi. 

Zilsiz okul projesi ile ses kirliliğinin azaltılması, öğrencilerin sorumluluk bilincinin arttırılması, bilişsel sağlamlık, öz denetim ve yönetim gibi becerilerin kazanımı amaçlanıyor.  Sürecin kazanımlarının yüzeysel değerlendirilmemesi adına sahadan bir fotoğraf çekmenin ve bu fotoğraf üzerine betimlemeler yapmanın daha akılda kalıcı olacağı düşüncesindeyim. Başlayalım o halde!..

Sınıf kapılarını yakından inceleme fırsatınız olursa özellikle yılsonuna doğru kapıların iç yüzeyinin dış yüzeyine nazaran daha çok yıprandığını fark edersiniz. Zil sesi ile birlikte koşarak kapıya temas eden onlarca çocuğu düşünürseniz bunun sebebini de tahmin etmeniz zor olmaz. Ders çok mu sıkıcı yoksa teneffüs daha mı eğlenceli? Elbette teneffüs her çocuk için daha eğlenceli ancak sınıf neden çocuklara, belirli süre dışarı çıkılamaz, zil sesi ile birlikte koşarak terk edilen dört tarafı duvarla çevrili bir alan olarak karakterize ediliyor? Bunun nedenini tahmin etmek için geçmişe bakmak yeterli olacaktır. Geleneksel sınıflarda öğretmen otoritesi hakim, çocuklar ağzını açamaz ve hep öğretmen konuşur öğrenci dinler ve not alır. Özne öğrenci değildir yani; öğrencinin sınıf içinde özne olduğu zaman zil sesi çaldığında harekete geçtiği anda başlamaktadır. Zilsiz okul projesi aslında çocuğu tanıyan, varlığını kabul eden ve çocuğu ön planda tutan bir uygulama olarak düşünülmektedir. Elbette bu süreçte öğretmenlere de önemli görevler düşüyor. Geçmişten günümüze ulaşan bu edilgen öğrenci iklimini tersine çevirecek olan kişi öğretmendir. Öğrenci gözünde teneffüs, zil olsa da olmasa da çekiciliğini yitirmeyecektir. Ancak öğretmen, yapacaklarını net bir şekilde ifade ederek derse etkili bir başlangıç yaptığında sürece öğrencileri dahil edip öğrenci grubunda akış anını ortaya çıkarırsa dersin bitişini de kolaylıkla yapar. Bu işleyiş bir rutine dönüştüğünde öğretmen amacına ulaşmış olur.

Bu rutinle her öğrenciye bir alt mesaj da verilir:

Teneffüs, öğrencinin hakkıdır ve temel ihtiyaçlarını karşılaması için gereklidir. Bir kaçış veya kurtuluş alanı değil.